Wydawnictwo Astraia

Szczawnica. Podróż do kurortu w XIX wieku i dzisiaj

99,00 

wydawnictwo: Astraia

autor: Barbara Węglarz

rok wydania: 2018
oprawa twarda
format: 235×200
ISBN: 978-83-65686-26-8

SKU: 009 Kategorie: , , , ,

Opis

SZCZAWNICA, malownicze miasteczko, położone u stóp Pienin i Beskidu Sądeckiego, ze specyficznym mikroklimatem, obfitością leczniczych wód i jedyną w swoim rodzaju atmosferą. Walory uzdrowiskowe tego miejsca znane są od ponad dwustu lat. Tutaj, podejmując nie lada trudy podróży, przybywali liczni kuracjusze, a wśród nich śmietanka polskich artystów – malarzy, pisarzy, śpiewaków, aktorów i innych postaci, które na zawsze zapisały się w historii Polski, a tym samym w pamięci Szczawniczan.
„Szczawnica. Podróż do kurortu w XIX wieku i dzisiaj” to wyjątkowy album, prezentujący niezwykle ciekawe dzieje uzdrowiska, historię jego tworzenia, dawne widoki, sposoby podróżowania i spędzania czasu „u wód”.
Każdy rozdział to oddzielna historia zaklęta w obrazach, fotografiach, pocztówkach, litografiach i mapach. W książce znajdziemy więc xix-wieczne mapy przestawiające drogi do Szczawnicy, XIX-wieczne ryciny Macieja Bogusza Stęczyńskiego, rysunki (w tym także Józefa Szalaya – założyciela Szczawnicy), widoki „zdjęte” przez malarzy (w tym rozdziale podziwiamy obrazy Walerego Eljasza Radzikowskiego, Mariana Trzebińskiego), fotografików (a szczególnie odkrywcy Tatr, Pienin i samej Szczawnicy Awita Szuberta) oraz winiety reklamowe uzdrowiska sprzed ii wojny światowej. Całość dopełnia rozdział o współczesnej Szczawnicy, widzianej w akwarelach Michała Suffczyńskiego
oraz na zdjęciach ukazujących rewitalizowane obiekty i miejsca związane z działalnością spółki Thermaleo, która od kilkunastu lat zarządza Uzdrowiskiem Szczawnica.
Album to kopalnia niecodziennych wiadomości o Szczawnicy i mamy wielką nadzieję, że może stać się zupełnie nowym przewodnikiem po jej historii – dla turystów pamiątką tego, jak Szczawnica, będąc nowoczesnym kurortem sięga do historycznych korzeni, dla Szczawniczan – świadectwem zarówno przemian, jak też niezwykłej historii.

Film promujący książkę: https://www.youtube.com/watch?v=tOfMdZR7a5w

Wstęp
Historia uzdrowiska w Szczawnicy
Mapy
Szczawnica widziana okiem artystów. Ryciny z widokami Szczawnicy
Szczawnica Awita Szuberta
Szczawnica Walerego Eliasza Radzikowskiego
Szczawnica Mariana Trzebińskiego
Zdrojowisko Szczawnica. Górny Zakład Zdrojowy
Zdrojowisko Szczawnica. Dolny Zakład Kąpielowy na Miedziusiu
Zakład Wodoleczniczy doktora Józefa Kołączkowskiego
Zakład Zdrojowo-Kąpielowy hrabiego Adama Stadnickiego
Dworzec Gościnny
Szczawnickie wille
Panoramy Szczawnicy
Winiety prospektów o Szczawnicy
Szczawnica widziana okiem artysty xxi wieku. Współczesne akwarele Szczawnicy Michała Suffczyńskiego
Szczawnica widziana 200 lat po założeniu uzdrowiska. Współczesne fotografie Szczawnicy

Ze Wstępu:

 

Szczawnica pomiędzy zdrojowiskami galicyjskimi pierwsze zajmuje miejsce. Pierwszeństwo to zjednała sobie niezrównanie pięknem, górzystym położeniem, doświadczoną skutecznością wód i niezmordowaną gorliwością właścicieli dla jej wzrostu i upiększania poświęconych – tak pisał w roku 1858 ojciec balneologii polskiej Józef Dietl.

Wody szczawnickie – szczawy, były znane z dawien dawna, to od nich pochodzi nazwa miejscowości notowana w źródłach historycznych już w xiv wieku. Na szczawie wypiekali górale placki i gotowali potrawy, stosowali ją, jako lekarstwo na różne dolegliwości. W „Kronice Zakładu Wód Mineralnych w Szczawnicy” Józef Szalay powołał się na bliżej nieokreślone materiały źródłowe z xvi wieku, które miały już wtedy nadmieniać o występujących w Szczawnicy wodach kruszcowych: słono-kwaśnych. Przez dziesięciolecia rozgłos o nich zataczał coraz szersze kręgi tak, iż w roku 1780 przybywało tutaj w celach leczniczych liczne grono mieszkańców okolicznych miast i wsi. W 1810 roku została dokonana pierwsza analiza chemiczna górnego źródła (obecnej „Józefiny”), jak i źródła starego, inaczej też zwanego pod pagórkami (obecny „Szymon”), wykonana przez dra Rhodiusa. Jednakże dopiero z roku 1811 pochodzi pierwszy oficjalny dokument wystosowany przez Urząd Kameralny (administracyjny) w Nowym Targu do organów państwowych we Lwowie (Administracji Majątkiem Państwowym i Salinami), zawiadamiający o leczniczych źródłach w Szczawnicy, oraz o funkcjonowaniu prowizorycznych łazienek kąpielowych, w których wydawano do 10 kąpieli dziennie. Od 1811 oba źródła znalazły się w posiadaniu górala szczawnickiego Józefa Zachwiei. Urząd Kameralny zawarł z nim umowę na mocy, której butelkował i rozsyłał niewielkie partie leczniczej wody.
W roku 1820 Zachwieja odsprzedał źródła Janowi Kutscherze, mieszczaninowi z Gniazd na Spiszu. Nowy właściciel zbudował pierwszy skromny pawilon nad górnym źródłem, odkrył kolejne źródło – później nazwane „Stefanem”, wystawił dwa domy dla kuracjuszy – oba stały na terenie obecnego Placu Dietla, (jeden nosił nazwę „Domu za potokiem”, był pensjonatem, drugi pełnił rolę administracyjno-usługową), kontynuował eksport szczawnickiej wody. Kiedy w roku 1828 Józefina i Stefan Szalayowie – węgierska rodzina osiadła w Galicji od roku 1770 – nabyli dobra szczawnickie, Kutschera zbył im źródła i zabudowania zdrojowe. Szalayowie wznieśli kilka budynków, zktórych najbardziej okazałym był potężny gmach nazwany „Zamkiem” – z pokojami gościnnymi, wozowniami i stajniami; uporządkowali źródła, i zwiększyli wysyłkę mineralnej wody. Po śmierci Stefana (1838 r.) zarząd nad uzdrowiskiem przejął w roku 1839, jego syn Józef Stefan. Rozpoczął się wówczas okres progresji Szczawnicy. Szalay sam projektował i zlecał budowę obiektów zdrojowych, które weszły w skład tzw. Górnego Zakładu Zdrojowego: restauracji zakładowej „Malinowa” (1845), „Domu kawalerskiego” (1847), kaplicy zdrojowej (1848), łazienek przy źródle „Szymon” (1850), „Szwajcarki” (1852), „Pod Bogarodzicą” (1853), „Holenderki” (1855), „Brata” i „Siostry” (1860), ­„Celiny” (ok.1860), „Horwatówki” (1862), „Domu nad zdrojami” (1863), „Pałacu” i „Starej kancelarii” (1864), „Atylli” (1870), „Batorego” (1874), a także dwóch krytych galerii spacerowych (1864). Na nowo ujmował istniejące źródła, a odkrywanym za jego czasów nadawał imiona: „Magdalena” (1839), „Waleria” (1840), „Aniela” i „Helena” (1844), „Jan” (1869); zlecał przeprowadzanie ich analiz chemicznych. Rozbiorów wód szczawnickich dokonywali wówczas m.in. Teodor Torosiewicz (1840), Adolf Aleksandrowicz (1857), Aleksander Stopczański (1865), Bella Lengyel (1875). Około roku 1840 powołał stanowisko lekarza zdrojowego, które przez kilkadziesiąt lat pełnił pochodzący z Tarnowa chirurg i okulista Onufry Trembecki. Uruchomił na dużą skalę butelkowanie wód i ich rozsyłkę. Wysyłał bezpłatnie skrzynki z wodą ze źródła „Józefina”, do przytułków i szpitali w Wiedniu i Lwowie. Utrzymywał kontakty handlowe z największymi hurtownikami wód mineralnych rozprowadzających butelkowane wody do czołowych aptek w Europie. Na butelkach umieszczał oryginalne etykiety z herbem Szalayów, rokiem napełnienia i nazwą „Szczawnicer Mineralwasser”. Dla potrzeb zakładu zdrojowego otworzył cegielnię i tartak, uruchomił wapiennik i kamieniołom. Systematycznie powiększał teren zdrojowiska kupując od górali parcele; założył park. Równocześnie propagował turystykę, spopularyzował spływy łodziami po wodach Dunajca, zabiegał o reklamę uzdrowiska, wydał luksusowy folder o Pieninach i Szczawnicy oraz przewodnik do wód szczawnickich, zachęcał innych do pisania o uzdrowisku, a tym samym do jego propagowania. W roku 1857 przyjechał po raz pierwszy do Szczawnicy Józef Dietl – lekarz, balneolog, profesor, prezydent Krakowa, propagator polskich uzdrowisk, gorący patriota, który w tamtym okresie gromadził informacje do swojej pracy: Uwagi nad zdrojowiskami krajowymi ze względu na ich skuteczność, zastosowanie i urządzenie. Nakreślił wtedy kierunki rozwoju szczawnickiego zdrojowiska odpowiadające normom obowiązującym w kurortach europejskich. Dla uhonorowania zasług Dietla, Szalay zaprojektował i wzniósł w r. 1865 w centrum zdrojowiska obelisk z tablicą pamiątkową.

Patronem wydania jest Fundacja Andrzeja Mańkowskiego w Szczawnicy.

Informacje dodatkowe

Wymiary 235 × 200 mm
Kategorie

Błąd: Brak formularza kontaktowego.

f
(212) 862-3680 chapterone@qodeinteractive.com

Błąd: Brak formularza kontaktowego.

Get on the list


    Free shipping
    for orders over 50%
    Instagram
    Social
    Newsletter

    Otrzymuj aktualne informacje o nowych publikacjach Astraia