Opis
Jest na Podhalu jedno miejsce z taką historią i otoczone wielką miłością Górali – Sanktuarium Matki Bożej Ludźmierskiej, Gaździny Podhala. W 1234 roku uzyskano zgodę na wybudowanie kościoła, powstała pierwsza parafia na tym terenie i zaczęła się akcja osadnicza na Podhalu. Cystersi, którym przekazano tę fundację, przebywali tu krótko, lecz Ludźmierz był ich placówką aż do roku 1824. Ten ubarwiony licznymi fotografiami album ukazuje fascynującą i bogatą historię tego miejsca oraz wartość i piękno Sanktuarium Matki Bożej Ludźmierskiej, Królowej Podhala.
Figura umieszczona początkowo w głównym ołtarzu, jest przyścienną rzeźbą drewnianą, prawie naturalnej wielkości, z resztkami polichromii, wyobrażającą do niedawna nmp Niepokalanie Poczętą, na co wskazywały dorobione ręce złożone do modlitwy, korona oraz podstawa z wijącym się wężem. Pierwotnie była to jednak rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem. Przeróbka ta miała zapewne miejsce w czasie, gdy do głównego ołtarza wstawiono figurę Matki Bożej Ludźmierskiej, gdyż przedmiotem kultu nie mogły być równocześnie dwie figury o jednakowym znaczeniu. Wartość artystyczna rozważanej figury jest, zdaniem wspomnianego T. Szydłowskiego, większa niż rzeźby Matki Bożej Ludźmierskiej. Zwrócił on uwagę na smukłość tej lekko przegiętej figury z zaznaczeniem kontrapostu, „głowę z wdziękiem przechyloną” oraz na „fałdy krótsze, mocno, energicznie cięte i cienko wyostrzone na brzegach”. Na tej podstawie datował ten zabytek sztuki snycerskiej na 2 ćwierć xv w. Rzeczywiście, jak pisze historyk sztuki Andrzej Włodarek, „dekoracyjny sposób opracowania fałdów szat i subtelności rysów Marii zdradza rękę wprawnego snycerza”, i stąd figura przynależy do typu pięknych Madonn. W myśl ustaleń J. Dutkiewicza, rzeźba powstała około roku 1420 w środowisku krakowskim, a według Karola Estreichera – dziesięć lat wcześniej. Dodajmy tylko, że w roku 1937 omawianą figurę przekazano do Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, a obecnie znajduje się ona w krakowskim Muzeum Archidiecezjalnym. Na Wydziale Konserwacji Dzieł Sztuki w krakowskiej asp usunięto przeróbki figury, odtwarzając jej pierwotny kształt (m.in. postać Dzieciątka) na wzór podobnych rzeźb z początku xv w.
Z ludźmierskiego kościoła pochodzi jeszcze jeden cenny zabytek rzeźby średniowiecznej, przedstawiający Chrystusa Boleściwego (Vir dolorum). Ta pełna figura, prawie metrowej wysokości, nosząca ślady napraw, wieńczyła najprawdopodobniej drewniane tabernakulum zawieszone obok ołtarza głównego, wspomniane już w wizytacji ks. J. Januszowskiego z 1608 r. Ponieważ w późniejszych czasach, stosownie do zarządzeń powizytacyjnych, tabernakulum umieszczono na ołtarzu głównym, stąd figura trafiła do nieznanej bliżej kapliczki, a w końcu znalazła się w prywatnych rękach w Krauszowie. Rzeźbę tę odkupiło po ostatniej wojnie Muzeum Narodowe w Krakowie….
