Wydawnictwo Astraia

Chorał Kościoła zachodniego. Podręcznik

120,00 

wydawnictwo: Astraia

Autor: David Hiley

rok wydania: 2019
oprawa twarda
format: 165×235
ISBN: 978-83-65686-04-6

Na stanie

Opis

“Chorał Kościoła zachodniego – podręcznik” (tytuł ang. “Western plainchant: a handbook”, Oxford University Press) Davida Hileya to fundamentalna pozycja, która w sposób systematyczny, jasny i wyczerpujący porusza problematykę związaną z historią, systematyką, notacją, znaczeniem i interpretacją chorału gregoriańskiego. Książka autorstwa Davida Hilleya, profesora Instytutu Muzykologii w Ratyzbonie, jest pozycją bardzo cenioną wśród muzykologów i specjalistów w dziedzinie chorału, wyczerpująco i klarownie wprowadzającą w jego świat i jest podręcznikiem przydatnym zarówno dla osób, które dopiero poznają to zagadnienie, jak i do pogłębionych studiów. Podręcznik omawia wszelkie kwestie związane ze śpiewem kościoła, od opisu nabożeństw, do których śpiew chorałowy był przeznaczony, różnych rodzajów chorału oraz typów notacji począwszy, poprzez opis średniowiecznych źródeł i traktatów teoretycznych, rozwój repertuaru od czasów najstarszych, aż do odnowienia roli tego śpiewu we współczesności. Znajdziemy też porównanie różnic i relacji pomiędzy chorałem gregoriańskim a starorzymskim, ambrozjańskim, mozarabskim i innymi tradycjami chorałowymi, poznamy jego najważniejsze centra i historię rozprzestrzeniania się chorału w Europie. Książka zawiera ponad 200 wartościowych przykładów muzycznych, a także odniesienia do niezwykle szerokiej bibliografii, dając wskazówki do jeszcze bardziej szczegółowych studiów. Wydanie polskie jest najnowszą, aktualizowaną przez autora wersją książki.

I Chorał w liturgii

I.1 Wprowadzenie

I.2. Liturgia i nabożeństwa

I.3. Rok kościelny

I.4. Cykl dzienny

I.5. Msza

I.6.Oficjum

I Oficjum nocne (matutinum, wigilia lub nokturny) w cursus świeckim

II Oficjum nocne w tradycji monastycznej

III Laudesy w cursus świeckim

IV Laudesy w cursus monastycznym

V Nieszpory w cursus świeckim

VI Nieszpory w cursus monastycznym

VII Kompleta

VIII Pryma, tercja, seksta i nona

I.7. Procesje

I.8. Ceremonie Wielkiego Tygodnia

I Ogólnie

II Niedziela Palmowa

III Wielki Czwartek

IV Wielki Piątek

V Wielka Sobota lub Wigilia Paschalna

VI Niedziela Wielkanocna

I.9. Święto Głupców i pokrewne zwyczaje

I.10. Inne nabożeństwa

II Gatunki chorałowe

II.1. Wprowadzenie

II.2. Formuły recytacyjne modlitw i czytań

I Ogólnie

II Modlitwy

III Czytania

II.3. Tony dla psalmów i innych śpiewów

I Psalmy

II Inne tony psalmowe: parapteres, tonus peregrinus

III Tony dla kantyków magnificat i benedictus

IV Tony dla wersetów psalmowych introitów i communiones

V Tony dla wersetów responsoriów

VI Tony dla psalmów inwitatoryjnych

VII Benedictus es Domine Deus patrum nostrorum w sobotniej mszy suchych dni

VIII Te Deum laudamus

II.4. Wielkie responsoria oficjum nocnego

I Wprowadzenie

II Repertuar, teksty i forma

III Muzyka

IV Centonizacja

V Melizmaty

II.5. Graduały i trakty

I Wprowadzenie

II Graduały w a: grupa „Iustus ut palma”

III Graduały w f

IV Inne graduały

V Trakty

VI Trakty w modusie 2

VII Trakty w modusie 8

II.6. Responsoria krótkie

II.7. Antyfony

I Wprowadzenie

II Antyfony ferialne albo psalmowe

III Antyfony do psalmów nieszpornych, oficjum nocnego i laudesów

IV Antyfony do kantyków magnificat i benedictus

V Wielkie antyfony „O”

II.8. Antyfony inwitatoryjne

II.9. Antyfony procesyjne

I Wprowadzenie

II Antyfony rogacyjne (błagalne)

III Antyfony na niedzielę palmową

IV Antyfony na inne okazje

II.10. Antyfony maryjne

II.11. Introity

I Wprowadzenie

II Introity w modusie 3

III Porównanie z antyfonami i responsoriami oficjum

II.12. Communiones

I Ogólnie

II Grupy communiones z tekstami psalmowymi i ewangelicznymi

III Niektóre communiones w modusie f

IV Communiones i responsoria

II.13. Offertoria

I Wprowadzenie

II Teksty

III Melodie offertoryjnych responsów

IV Melodie wersetów

II.14. Alleluja

I Wprowadzenie

II Styl wcześniejszy i styl późniejszy

III Rymowane alleluja i późnośredniowieczne melodie

II.15. Hymny

I Wprowadzenie

II Teksty

III Muzyka

IV Hymny procesyjne

II.16. Śpiewy ordinarium mszalnego

II.17. Kyrie eleison

I Kyrie eleison jako litania

II Kyrie eleison po introicie mszalnym

III Wczesne melodie

II Melodie włoskie

V Typy melodyczne

VI Późniejsze melodie

II.18. Gloria in excelsis Deo

I Wprowadzenie

II Typy recytacyjne

III Melodie przekomponowane

II.19. Sanctus

I Najstarsze melodie

II Inne melodie

II.20. Agnus Dei

II.21. Credo

II.22. Sekwencje

I Wprowadzenie

II Wczesne sekwencje z paralelną strukturą strof

III Notacja; wykonanie; melodie z częściowo podłożonym tekstem

II Krótkie nieparalelne sekwencje

V Sekwencje włoskie

VI Wczesna historia sekwencji

VII Sekwencje rymowane

II.23. Tropy

I Wprowadzenie

II Melizmaty dodane do introitów

III Melizmaty dodawane do Glorii

IV Melizmaty dodawane do responsoriów

V Prosule dla offertoriów i alleluja

VI Prosule dla responsoriów

VII Inne prosule

VIII Kyrie z łacińskim tekstem, prosule do kyrie i tropy do kyrie łacińskiego

IX Śpiewy Benedicamus z rozszerzonym tekstem, prosulami i tropami

X Tropy do introitów, offertoriów i communiones; tropy do ­sekwencji

XI Tropy do Glorii, Sanctus i Agnus Dei

XII Farsowane czytania, śpiewy Credo i Pater Noster (Ojcze nasz)

II.24. Łacińskie pieśni liturgiczne

I Wprowadzenie

II Versus we wczesnych rękopisach akwitańskich. Versus z „podwójnym przebiegiem”

III Pieśń w xii wieku. Styl literacki i muzyczny

IVPieśń xii-wieczna: funkcja liturgiczna

II.25. Dramaty liturgiczne

I Liturgia i dramat

II Dialog Quem queritis

III Obrzędy wielkanocne w xi wieku i później

IV Obrzędy bożonarodzeniowe i epifanijne; Płacz Racheli i Lament Maryi

V Obrzędy rymowane; „Księga dramatów z Fleury”; Ludus Danielis

II.26 Oficja rymowane

II.27. Metrum, akcent, rytm i rym w tekstach liturgicznych

I Metrum i akcent

II Rym

III Rytm prozy (cursus) i rym prozy

III Księgi liturgiczne i źródła chorałowe

III.1. Wprowadzenie

III.2. Ordines romani

III.3. Sakramentarze i lekcjonarze

I Sakramentarze

II Lekcjonarze

III.4. Graduały (antyfonarze mszalne) i kantatoria

I Wprowadzenie

II Graduały bez notacji muzycznej

III Graduały z notacją muzyczną

III.5. Antyfonarze (antyfonarze dla oficjum)

I Najwcześniejsze antyfonarze

II Typy organizacji rękopisów i kalendarzy

III Porównanie źródeł 360

III.6. Psałterze, hymnarze, kolektarze, lekcjonarze do oficjum

I Psałterze

II Hymnarze

III Kolektarze

IV Lekcjonarze dla oficjum

III.7. Sekwencjarze, troparze i kyriały

III.8. Procesjonały

III.9. Mszały

III.10. Brewiarze

III.11. Kompendia

III.12. Pontyfikały i rytuały

I Pontyfikały i benedykcjonarze

II Rytuały, manuały albo agendy

III.13. Ordynały i zwyczajniki

III.14. Tonariusze

I Definicja i funkcja

II Typy melodii w ośmiu modi

III Jak oznaczano tony psalmowe

III.15. Rozpoznawanie i opisywanie ksiąg chorałowych

IV Notacja

IV.1. Wprowadzenie

I Wstęp

II Znaki w rękopisie Montpellier H. 159

III Neumy

IV.2. Style regionalne

I Notacja francuska i niemiecka (zob. tablice 4, 6–8)

II Notacje paleofrankijska, laońska, bretońska i akwitańska (tablice 1–3)

III Typy powiązane z notacją francusko-niemiecką (tablica 5)

IV Inne notacje włoskie (tablice 11–13)

V Przykłady

IV.3. Likwescencja, oriscus, quilisma; inne znaki specjalne

I Znaki likwescentne

II Quilisma

III Oriscus

IV Virga strata, pressus, pes stratus, pes quassus, salicus

IV.4. Pochodzenie notacji chorałowej

I Wprowadzenie

II Wczesne przykłady

III Wczesne odniesienia i wzmianki o notacji

IV Współistniejące systemy: akcenty oratorskie, interpunkcja, notacja ekfonetyczna

a) Akcenty prozodyczne

b) Interpunkcja

c) Notacja ekfonetyczna

d) Notacja bizantyjska

V Teoria cheironomiczna

VI Wczesny przekaz chorału

VII Kilka wniosków

IV.5. Notacja rytmu

I Elementy rytmiczne we wczesnych notacjach

II Rytm w prostych antyfonach

III Semiologia gregoriańska Cardine’a

IV Dowody teoretyków

V Wnioski

IV.6. Notacja wysokościowa

I Od IX wieku do Wilhelma z Dijon

II Gwidon z Arezzo

III Notacja liniowa w różnych krajach

IV.7. Notacje teoretyków

IV.8. Drukowane księgi chorałowe

IV.9. Transkrypcja współczesna

I Kontekst liturgiczny

II Transkrypcja

III Transkrypcja z notacji bezliniowej

V Chorał i wczesna teoria muzyki

V.I. Wprowadzenie

V.2. Dziedzictwo antyku

V.3. System wysokościowy dla chorału

I Wprowadzenie

II Hucbald z Saint-Amand

III Grupa traktatów Enchiriadis

V.4. Modi

I Ogólnie

II Aurelian z Réôme

III Regino z Prüm

IV Nazewnictwo

V Greckie nazwy i gatunki oktawowe

VI Teoria włoska: „Dialogus de musica”

VII Gwidon z Arezzo

VIII Autorzy południowoniemieccy

IX Teoria modalna w południowych Niemczech

X Późniejsza synteza

VI Chorał do VIII wieku

VI.1. Wprowadzenie

VI.2. Kościoły świata chrześcijańskiego

VI.3. Wczesny kościół

VI.4. Śpiewy oficjum przed viii wiekiem

VI.5. Śpiewy mszalne przed viii wiekiem

I Graduał

II Introit oraz inne śpiewy rozpoczynające mszę

III Śpiewy na komunię

IV Offertorium

V Śpiewy towarzyszące czytaniom

VI.6. Grzegorz Wielki

I Wprowadzenie

II Grzegorz i diakoni

III Grzegorz i alleluja

IV Izydor z Sewilli; Liber pontificalis; lista „redaktorów” chorału w Ordo Romanus XIX

V Tradycja anglosaska

VI Biografie Pawła Diakona i Jana Diakona

VII Sakramentarz „gregoriański”

VIII Prolog Gregorius praesul

IX Recepcja legendy o Grzegorzu w IX wieku i później; gołębica; modi

X Grzegorz i wielkopostne communiones

XI Wnioski

VII Stulecie karolińskie

VII.1. Wprowadzenie

VII.2. Wprowadzenie chorału rzymskiego w państwie franków

VII.3. Frankijska rozbudowa rep. Chorałowego

VII.4. Kodyfikacja chorału

VII.5. Miejsce muzyki w renesansie karolińskim

VIII Chorał gregoriański a inne repertuary

VIII.1. Wprowadzenie

VIII.2. Wpływ Bizancjum

I Wprowadzenie

II System ośmiu modi

III Antyfony na Adorację Krzyża oraz inne śpiewy repertuarów starowłoskich

IV Trisagion

V Frankijska „Missa graeca”’

VI Communio Omnes qui in Christo

VII Bizantyjskie śpiewy alleluja

VIII Konkordancje tekstowe bez podobieństwa muzycznego

IX Antyfony Veterem hominem na oktawę Objawienia Pańskiego (Epifanii)

VIII.3. Chorał starowłoski I: Rzym

I Wprowadzenie

II Źródła i badania chorału starorzymskiego

III Przykłady: communiones

IV Graduały

V Antyfony

VI Offertoria

VII Alleluja

VIII Tradycja ustna &

Ze Wstępu:

 

Z wielką satysfakcją oddajemy do Państwa rąk polską wersję książki Davida Hileya Chorał Kościoła zachodniego – podręcznik (tytuł oryg. Western plainchant: a handbook). Książka autorstwa Davida Hilleya, profesora Instytutu Muzykologii w Ratyzbonie, to fundamentalna pozycja, bardzo ceniona wśród muzykologów i specjalistów w dziedzinie chorału, wyczerpująco i klarownie wprowadzająca w jego świat. Wydanie polskie jest najnowszą, aktualizowaną przez autora wersją książki, która mimo że jej pierwotna wersja ma już swoje lata i prowadzone w tym czasie zaawansowane badania nad chorałem przyniosły wiele odpowiedzi na postawione tutaj pytania, jednak wciąż jest podstawową lekturą, dającą ogólne spojrzenie na to niezwykle szerokie, bo obejmujące ogromny przekrój czasowy, geograficzny i stylistyczny, zagadnienie. Jest ona podręcznikiem przydatnym zarówno dla osób, które dopiero poznają chorał, jak i do pogłębionych studiów. Podręcznik omawia wszelkie kwestie związane ze śpiewem Kościoła, od opisu nabożeństw, do których śpiew chorałowy był przeznaczony, różnych rodzajów chorału oraz typów notacji począwszy, poprzez opis średniowiecznych źródeł i traktatów teoretycznych, rozwój repertuaru od czasów najstarszych, aż do odnowienia roli tego śpiewu we współczesności. Znajdziemy też porównanie różnic i relacji pomiędzy chorałem gregoriańskim a starorzymskim, ambrozjańskim, mozarabskim i innymi tradycjami chorałowymi, poznamy też najważniejsze centra i historię rozprzestrzeniania się chorału w Europie. Książka zawiera ponad 200 wartościowych przykładów muzycznych, a także odniesienia do niezwykle szerokiej bibliografii, dając wskazówki do bardziej szczegółowych studiów.
Wydawnictwo pragnie złożyć serdeczne podziękowania wszystkim, którzy przyczynili do wydania polskiej wersji tej książki i wypracowania jej ostatecznego kształtu: począwszy od tłumacza Macieja Kazińskiego, po wszelką pomoc merytoryczną udzieloną na kolejnych etapach prac. Serdecznie dziękujemy szczególnie dr Jakubowi Kubieńcowi za nieocenioną pomoc i wsparcie merytoryczne tej publikacji. Za owocną współpracę dziękujemy również dr Agnieszce Budzińskiej-Bennett, dr hab. Michałowi Sławeckiemu, s. dr hab. Susi Ferfoglii, ks. dr Lucjanowi Dyce oraz wszelkim innym osobom, dzięki którym ta książka mogła znaleźć się na polskim rynku wydawniczym. Last but not least serdecznie dziękujemy Katarzynie Wiwer za ogromną pracę nad redakcją książki, czuwanie nad finałową wersją oraz koordynację prac zespołu redaktorów i konsultantów.
Życzymy Czytelnikom owocnej lektury i wspaniałych wrażeń z podróży w niecodzienny świat, jakim jest śpiew chorałowy. Zachęcamy jednocześnie do dalszych poszukiwań i studiów w tej dziedzinie.

ze Wstępu autora:

W pierwszym rzędzie chciałem przedstawić książkę, z której mogliby skorzystać zarówno ci, którzy spotykają się z monodią chorałową po raz pierwszy, jak i ci, którzy potrzebują przewodnika po specjalistycznej literaturze. Książka wychodzi z założenia – uzasadnionego w dobie powszechnego zeświecczenia – że wiele aspektów liturgii i jej śpiewu, a nawet sprawy bardzo podstawowe, są czytelnikowi nieznane. Na każdym etapie spotkania z chorałem można napotkać specjalistyczne wyrażenia i pojęcia, które rzeczywiście mogą stanowić przeszkodę. Taka jest natura przedmiotu, gdyż kościelny obrządek jest z zasady wyłączony i oddalony od codziennego życia, a także zastrzeżony dla specjalnie wyszkolonych osób. Rozpoczęcie od spraw zasadniczych nie oznacza jednak, iż udało się ominąć przeszkody. Mam nadzieję, że udało mi się nie pomylić braku doświadczenia z brakiem inteligencji. Czytelnik napotka tu wiele złożonych zagadnień, zarówno tych, które zostały przez naukowców rozwiązane, jak i tych, które pozostają niewyjaśnione.
Opisując badania nad źródłami chorałowymi posłużyłem się przykładami ukazującymi nie tylko zapisaną w nich muzykę, ale także ich charakter, układ zawartości oraz typ notacji.
Osoby mające dostęp do dobrze wyposażonej biblioteki odnajdą w tej pracy wystarczająco dużo odwołań do specjalistycznej literatury. Chciałem jednak, aby książka była na tyle przejrzysta i dobrze zilustrowana, aby przydać się każdemu, kto interesuje się muzyką i potrafi czytać nuty.
Książka taka spełni swoje zadanie głównie dlatego, że w ostatnich dekadach badania nad chorałem poczyniły ogromne postępy. Ostatnia ważna syntetyczna praca, jaka ukazała się w języku angielskim – Gregorian Chant Apla ma już ponad trzydzieści lat1. Nie mam oczywiście zamiaru zastępować książki Apla, czy bardziej nawet wszechstronnego dzieła Einführung in die gregorianischen Melodien Petera Wagnera sprzed pierwszej wojny światowej, które wciąż pozostają niezbędne. Jednak od czasu ich wydania dokonano wielu odkryć i przeprowadzono liczne badania. Najlepszą współczesną przekrojową pracą – z konieczności krótką, lecz z wyśmienicie sporządzoną bibliografią – jest artykuł „Plainchant” autorstwa Kennetha Levy’ego i Johna Emersona opublikowany w The New Grove Dictionary. Prace takich autorów, jak zmarły Bruno Stäblein – jego Schriftbild der einstimmigen Musik i artykuły w Die Musik in Geschichte und Gegenwart praktycznie tworzą razem podręcznik wiedzy o chorale. Jednak wyraźna jest potrzeba zaktualizowanej jednotomowej książki ujmującej ten przedmiot…

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Informacje dodatkowe

Wymiary 165 × 235 mm
Autor

David Hiley

Kategorie

Błąd: Brak formularza kontaktowego.

f
(212) 862-3680 chapterone@qodeinteractive.com

Błąd: Brak formularza kontaktowego.

Get on the list


    Free shipping
    for orders over 50%
    Instagram
    Social
    Newsletter

    Otrzymuj aktualne informacje o nowych publikacjach Astraia